Fotografie als kunstvorm

Architectuurfotograaf

 

Zelfs de eenvoudigste activiteiten vereisen kennis van het werkterrein van een fotograaf: misschien is het vermogen van een architectuurfotograaf om te fotograferen gebaseerd op enkele handboeken over fotografie, op de wijsheid van geleerde fotografen en op de kennis van gespecialiseerde fotografen – of op een combinatie van deze factoren.

De praktijk van de fotografie is complex en omvat vele disciplines. Iemand die alleen weet hoe hij sommige foto’s moet maken – en niet hoe hij ze moet afkeuren of ontwikkelen – kan anderen niet de evolutie van een ambacht in de fotografie bijbrengen. En omdat fotografie de artistieke vorm is waarin wij de universele waarheden van het leven zo volledig tot uitdrukking brengen, is de beoefening ervan ook een geloofservaring.

Sommige fotografen moeten vertrouwd worden om foto’s te maken van volslagen vreemden, of die bereid of in staat zijn om hun eigen beelden te leveren zodat wij ze in het algemeen kunnen beoordelen. Anderen zijn misschien in staat om beelden te maken van onze vrienden en familieleden, van onze seizoenen en jaargetijden, of van een bepaalde plaats, of van een situatie die het leven zijn textuur kan geven. Sommigen van ons kunnen van mening zijn dat het nooit nuttig kan zijn onszelf in een situatie te brengen waarin we geen controle hebben over de uitdrukking van de fotograaf. Het is dus belangrijk dat we fotografen vertrouwen.

Het vak fotografie is veel breder dan het nominale beroep, hoewel de meeste fotografen zeggen dat zij er bijna uitsluitend in werken. Op een fundamenteel niveau gaat het bij fotografie om het fotograferen van onderwerpen in deze 24-uurs dag: hoe we op een bepaald moment denken, en waar een bepaald moment ons aan herinnert. Het is dus mogelijk om, als gemeenschap, fotografie te beschouwen als een kunstvorm, waarvan de samenstellende punten kunnen worden verenigd door intellectueel onderzoek en in de loop van de tijd kunnen worden ontwikkeld in een gestaag groeiend corpus van studie. Het is ook mogelijk om fotografie voor te stellen als een vorm van sociale praktijk, waarin iedereen een rol speelt. Dit is een gangbaar idee onder kunstenaars die werkzaam zijn in de visuele cultuur als geheel. De meesten die in een van beide richtingen werken, noemen zichzelf beoefenaars van uw discipline.

Hoe zet je deze ideeën om in actie?

Net als andere mensen richten fotografen hun gedachten op de manier waarop zij de wereld waarnemen, maar om dit in begrip om te zetten, moeten ook andere manieren worden onderzocht om bepaalde situaties niet tegen te komen. Fotografen van alle beroepen proberen hun werken en settings letterlijk te beschrijven, gegeven de instrumenten die de gegevens verschaffen. Waarom? Het is niet genoeg om de wereld alleen maar in formalistische en abstracte termen te beschrijven; de fotograaf moet steeds meer betekenis geven aan alle reële gegevens in termen van de mensen en situaties, en in termen van details, zelfs kwalitatieve interpretaties die weergeven wat waarnemers zien, voelen en interpreteren als ze reageren op banen, situaties of voorwerpen. Dit is de uitdaging die inherent is aan visueel-kunstzinnige “studiegebieden”, zoals keramiek, steenhouwen, textielproductie, fotografie, archeologie en historisch-antropologische studie.

Het resultaat van deze benadering wordt, geloof ik, “effectieve visie” genoemd. Dit houdt een intense concentratie in op het tegelijkertijd zien, luisteren en leren: wat je behoeften als fotograaf ook zijn, je kunt een formele, symbolische en substantiële benadering van je foto’s oproepen. Geen enkele scène kan je zo bevredigen als je niet begrijpt hoe die scène, de manier waarop een onderwerp gepositioneerd is, voor dat onderwerp kijkt, hoe de context verzameld is, enzovoort. Beeldende kunstenaars denken niet alleen na over het gebruik van meer kleur of meer breedte; zij denken na over subtiele manipulaties, niet alleen van de fysieke omgeving maar van het mentale begrip van de scène en de verteller die nodig is voor het maken van kunst.

Tenslotte manifesteert de visuele studie van het werk zich in visuele termen als een zichtbaar mechanisch proces dat het begrip van de fotograaf van de wereld en zijn bedoeling om, of de bedoeling van de componist om, in de toekomst een dergelijk werk te maken, meedeelt. De beeldende kunstenaar creëert het werk – althans hij verbeeldt zich dat hij dat doet – uitgaande van de manier waarop hij het waarneemt, ontwikkelt het conceptuele begrip vanaf dat begin, beslist over de feitelijk gebruikte materialen, en werkt om het gewenste effect te krijgen.

Elke basis voor alledaags begrip is dus onderhevig aan herziening naarmate meer ervaring plaats maakt voor inzicht en begrip. Aangezien de visuele disciplines sinds de Renaissance de gebieden van het grootste belang zijn geweest in de beeldende kunst en de wetenschap, heeft het vakgebied van de visuele studies van oudsher de ontwikkeling van formele praktijken, instrumenten en kennis eerder vergemakkelijkt dan afgeremd.

Als het proces van visuele studie ons laat zien hoe beeldend kunstenaars, onderwijzers en planningsdeskundigen kunnen samenwerken in beeldende kunst en wetenschap, dan laat het ons ook zien dat er kunstenaars zijn – zoals fotografen, grafici en kunstenaars in de compositorische en historische disciplines – die meer doen dan alleen maar picturale landschappen en figuratieve objecten beschrijven; zij suggereren een benadering van het werken, het visualiseren, en het werken, visueel en creatief, met die landschappen en objecten.

Waarom fotografen?

Op het eerste gezicht beschouwen velen fotografie als een doel op zich. Sommige foto’s maken is een intense, zeer dure hobby geworden die een leven lang kan duren.

Lees meer:

Bouwfotografie

Woningfotograaf Amsterdam